“Je hoeft geen imker te zijn om je steentje bij te dragen”

“Je hoeft geen imker te zijn om je steentje bij te dragen”

26 mei 2021 Uit Door decaproen@hotmail.com

Van 30 mei tot en met 6 juni 2021 vindt in ons land de 8e Week van de Bij plaats. De campagne wil ons aanmoedigen ons in te zetten voor een betere leefomgeving voor zowel honingbijen als wilde bijen. Bijen verdienen onze aandacht. Naar aanleiding van deze themaweek trokken we naar één van de ‘bezielers’ van de Week van de Bij, Bart Vandepoele uit Bredene en legden hem enkele vraagjes voor. “Je hoeft geen imker te zijn om je steentje bij te dragen”, is de insteek van zijn verhaal.

Wonder van de natuur
Bart is gehuwd met Christel Vandewalle en vader van drie zonen, Brecht, Ward en Seppe. Beroepshalve is hij leraar land- en tuinbouw en in zijn vrije tijd zal je hem, hoe kan het ook anders, vaak terugvinden in de tuin, niet in het minst bij zijn gevleugelde vriendjes. “De liefde en de passie voor bijen kreeg ik van mijn grootoom-imker, toen ik voor mijn 17e verjaardag een kastje bijen kreeg. Later maakte ik mijn eindwerk over de teelt van hommels. Een bijenvolk is een wonder van de natuur: de samenwerking van de bijen en het zien groeien van een volkje is fantastisch! Helaas hangen er de laatste jaren donkere wolken boven de bijensoorten en is er actie nodig om ze te helpen. Dat ik 25 jaar na mijn eerste bijenkast een campagne zou leiden om bijen – en ruimer de diversiteit in onze omgeving – te helpen, had ik zelf niet durven dromen.”

Met zijn hobby stapte Bart binnen in de wondere wereld van de bijen (c) Ward Vandepoele

Fascinatie voor bijen
Als imker stapte je in de fascinerende wereld van de bijen. We vermoeden dat enige kennis over de bij wel essentieel is om imker te zijn. “Bijen houden is een mooie hobby maar is wel degelijk moeilijker dan bijvoorbeeld kippen houden. Om het goed te doen en voor het welzijn van de bijen is er heel wat tijd en kennis nodig. Het wordt soms te romantisch voorgesteld: een paar kasten in de tuin en je kunt honing oogsten. Imker worden doe je best door lid te worden van een imkersvereniging, waar je een cursus kunt volgen en met een ‘peter’ samen werken die je tips kan geven en ondersteunen in het begin. De laatste jaren is de bijensterfte dusdanig groot dat het vaak erg ontmoedigend is om met imkeren te starten of er mee door te gaan. Vooral omdat de oorzaak van die sterfte nog onduidelijk is.”

Honing uit eigen tuin
Naast het feit dat imker worden een zeer leuke en interessante hobby is, levert het ook nog iets op: honing. “Honing oogsten gebeurt ten vroegste eind mei/begin juni na de lentedracht, als de eerste bloemen, struiken en bomen gebloeid hebben. Of er kan geoogst worden is afhankelijk van de sterkte van de volkeren na de winter, de temperaturen in maart/april en de hoeveelheid aan bloemen. Alle honing die geoogst wordt, is eerst vloeibaar. Door het ‘slingeren’, komt de honing uit de raten. De honing wordt eerst gezeefd, door een grove en een fijne zeef, en moet dan een aantal dagen rusten. Daarna begint het roerproces van enkele weken/maanden. Afhankelijk van de soorten bloemennectar, stijft de honing sneller of trager op. De honing moet dan ook nog in potjes gedaan worden en voorzien van een etiket. Er kruipt dus nogal wat tijd en werk in het oogsten van honing voor het op de dis terecht komt.”

Genieten van eigen kweek (c) Ward Vandepoele

Samen imkeren
Het imkeren heeft een impact op het gezin. Ook zij moeten bereid zijn om in het verhaal mee te stappen. “Imkeren is inderdaad een familiegebeuren. Bij het oogsten helpt iedereen de hele dag om de honing uit de raten te slingeren. De kinderen zijn ook wel fier op onze hobby, ze hebben eigenlijk altijd geholpen bij tuinbezoeken, tentoonstellingen of opendagen. Het versterkt de familieband, al pruttelen ze ook wel eens tegen.”

Bang voor de prik?
We vroegen ons af of Bart nog wel mensen durft uitnodigen op zijn terras. “De huidige bijenrassen zijn zeer tam, we hebben zelfs een kastje bijen vlakbij het terras. Het is echt heel zeldzaam dat iemand geprikt wordt tijdens een feestje of BBQ. Bijen gaan op zoek naar nectar en zijn niet geïnteresseerd in wat op onze tafel staat, tenzij er een open pot honing staat natuurlijk! Als ik aan de bijenkast ga werken of gewerkt heb, is iedereen verwittigd om een uur uit de buurt te blijven, want dan durven ze wel wat heviger zijn. Maar hoe zou je zelf zijn als er iemand het dak van je huis neemt en de boel ondersteboven draait…”

Sensibiliseren
Waartoe wil een jaarlijkse bijenweek ons, bijenleken, oproepen? “In 30 jaar tijd heb ik zelf ondervonden dat er veel veranderd is. Het is veel moeilijker om de bijen door de winter te krijgen en we zijn we heel veel kleine, maar belangrijke stukjes natuur verloren. Vroeger had iedereen wel een (moes)tuintje en stonden er nog wilde bloemen in weiden en velden. De hagen worden nu dikwijls vervangen door schuttingen, voortuinen worden parking: betegeld of vol kiezel gegoten en nu is er ook nog de opmars van kunstgras. Mensen willen alles ‘clean’, geen extra werk, maar voor bijen en de biodiversiteit is dit geen goede zaak! Daarvan willen we mensen bewust maken.”

Welkom in mijn bijentuin! (c) Ward Vandepoele

Echte bijenhelden
“De ‘Week van de Bij’ is trouwens méér dan één enkele week! Het hele jaar door worden prikkelacties op touw gezet en zet het team van ‘Week van de Bij’ samen met diverse organisaties in op het verdelen van bijenvriendelijke planten, bewustmaken van allerlei doelgroepen zoals gemeentebesturen, tuinaanleggers, bedrijven, tuincentra, onderwijs,… met voordrachten, tentoonstellingen, bijenvriendelijkste gemeente,…

Het laatste weekend van mei en de eerste week van juni proberen we mensen nog meer bewust te maken van het belang van bijen en biodiversiteit in onze omgeving, ook voor onze eigen levenskwaliteit, iets wat in coronatijden des te meer duidelijk werd. Er is een feestelijk startmoment en er wordt op in die week ingezet op promotie met affiches – met bijenhelden Dominique Persoone en Britt Van Marsenille, met een bijenkrant, banners in tuincentra, zaadzakjes, en allerhande activiteiten in diverse gemeenten in Vlaanderen.”

Help zelf de bij
Maar wat kunnen wij, mensen met of zonder tuin, dan heel concreet doen? “Veel mensen doen al inspanningen: ze zaaien bloemenmengsels of leggen een bijentuintje aan met een extra fruitboompje. Ook bloembakken op een terras of oprit gevuld met bloeiende kruiden en bloemen zijn een meerwaarde. Dit jaar zetten we ook in op tegeltuinen en geveltuinen: enkele tegels verwijderen uit je terras of oprit en vullen met aarde en bloeiende bloemen of een struikje. Het is goed voor de bijen én het is nog mooi ook!

Gemeentes gebruiken al geruime tijd geen pesticiden meer en zien in dat paardenbloemen en klaver ook mooi kunnen zijn. Dit jaar is er ook de actie ‘Maai Mei niet’, een lovenswaardig alternatief, want hierdoor krijgen allerlei bloemen in bermen tuintjes de kans om te bloeien en zich te verspreiden. Bij het aanleggen van nieuwe plantsoenen en perkjes, wordt rekening gehouden met bijenvriendelijke struiken en bloemen. Boeren investeren in bloemrijke akkerranden en zaaien klaversoorten tussen het gras. Er worden gevel- en tegeltuinen aangelegd door mensen in de stad en samen moestuinieren krijgt weer meer fans, zoals in ‘Den Hof’, stadstuintjes of in pluktuinen.”  

Bijentattoo
Misschien heb je voor ons nog een leuke anekdote die je met ons wil delen? “Toen het idee kwam, vooral van de jeugd, om een Facebook- en Instagrampagina te maken van ‘Week van de Bij’, zei ik al lachend: “Als we 5.000 volgers halen op de pagina, laat ik een bijentattoo zetten!” Zowel thuis als mijn collega’s zagen het als bluf, want een grote durver ben ik op dat vlak niet. Op dat moment leek 5.000 ook een onmogelijk getal: om zoveel mensen te verzamelen die interesse zouden tonen in ‘Week van de Bij’. Tot vorig jaar!

Het aantal volgers groeide gestaag, tot de kaap van 5.000 tot mijn verbazing toch gehaald werd. Iedereen, zowel mijn familie als mijn collega’s, waren razend enthousiast, niet in het minst om mij te herinneren aan mijn belofte. En omdat bijen mijn leven bepalen, dag in dag uit, heb ik vorige zomer beslist om een bijentattoo te laten zetten. Ik ben er heel trots op!”

Bart is auteur van twee bijenboekjes (c) Ward Vandepoele

Publicaties
Bart is auteur van 2 bijenboekjes! Eén voor kinderen (van 9 tot 99) ‘100 kindervragen Bijen’ waarin je alles te weten komt over onze gevleugelde vrienden en hun wereld en ‘Zakboek voor de bijentuin’, een handig boek vol inspiratie over bijenvriendelijke bloemen, struiken en bomen en hoe je je tuin/terras bijenvriendelijk kan maken. Beide boekjes zijn nog steeds te verkrijgen bij Bart in de Dorpsstraat 160 in Bredene. Je kan er ook een gratis bijenkrant en een zaadzakje van ‘Week van de Bij’ ophalen.

Dankjewel, Bart, voor je inspirerende getuigenis!

De ‘Week van de Bij’ gaat door van 30 mei tot 6 juni en is een prikkelweek voor goeie bijenacties. Het is een campagne van de Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid. Meer info: www.weekvandebij.be.

(Johan Vervaeke)